Raba Niżna
49°38′24″N 20°01′43″E/49,640000 20,028611| wieś | |
 Ogólny widok miejscowości | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
430 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2021) |
1223[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-730[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KLI |
| SIMC |
0454391 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Mszana Dolna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu limanowskiego  | |
| 49°38′24″N 20°01′43″E/49,640000 20,028611[1]
| |
| Strona internetowa | |
Raba Niżna – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Mszana Dolna[4][5].
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego. Jest zamieszkana głównie przez górali zagórzańskich[6].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Znajduje się w dolinie rzeki Raby, w dwóch regionach geograficznych. Południowe zbocza tej doliny w obrębie Raby Niżnej należą bowiem do Gorców, północne do Beskidu Wyspowego (masyw Lubonia Wielkiego z Łysą Górą). Miejscowość położona jest przy drodze krajowej nr 28, pomiędzy Mszaną Dolną a Rabką-Zdrój[7].
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| części wsi | Bańkówka, Bartosiówka, Biłkówka, Brzeżek, Budzyń, Dwór, Gazdy, Góry, Janówka, Jasicówka, Kółkówka, Kózakówka, Krupówka, Łaniaki, Laskówka, Maczugówka, Majerówka, Marcaki, Mardauszówka, Maślaki, Młynarze, Muzykówka, Na Łęgu, Piekarczykówka, Piekarzówka, Pizdury, Rzepki, Ślusarzówka, Sochówka, Sztudry, Tobołówka, Wątory, Zagóry. |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Z zapisków Jana Długosza, dowiadujemy się, że w XIII wieku tereny wzdłuż Raby przekazane zostały w zarządzanie zakonowi Cystersów ze Szczyrzyca[8]. Pierwsza wzmianka o Rabie Niżnej pochodzi z zapisów procesowych z lat 1407–1408, będących dokumentacją sporu toczącego się między sołtysem Raby Niżnej a sołtysem Harklowej[9]. W XVI wieku wieś należała do starostwa nowotarskiego. W 1534 zarządcy starostwa – rodzina Pieniążków, podzielili je na trzy tzw. klucze: mszański, nowotarski i wielkoporębski. Raba Niżna weszła w skład dóbr mszańskich[9].
W XIX wieku, w pięknym parku ze starodrzewem, Franciszek Borowski wybudował niewielki dwór w stylu klasycystycznym[8][10]. W 1905 dwór zakupił i odnowił hrabia Jan Chomentowski[8]. W jednej z izb we dworze urządzono niewielką kaplicę, dostępną dla mieszkańców wsi. Kaplicę tę poświęcił arcybiskup Adam Sapieha[10].
Okres II wojny światowej to czas działalności ruchu oporu i partyzantki. Wycofujący się hitlerowcy zniszczyli mosty na Rabie i spalili większą część wsi[8]. Okres powojenny to czas odbudowy i rozbudowy wsi. W tym czasie również do Raby Niżnej przybyli księża Michalici, którzy w dworze Chomentowskich założyli zakład wychowawczy dla trudnych chłopców, który działał do 1952 roku[10].
W 1957 podjęto decyzję o budowie w centrum wsi kościoła. Udało się to dopiero w 1970. 14 listopada 1982 została erygowana parafia w Rabie Niżnej, wydzielona z parafii w Olszówce. Jako patrona wybrano św. Józefa Rzemieślnika. Kościół znacznie powiększono i przebudowano w latach 1989–1994[11].
W roku 2015 odbyła się budowa nowej przeprawy na rzece Raba, była ona budowany od września do grudnia 2015 roku, ta inwestycja pozwoliła na bezpieczną przeprawę mieszkańcom a w szczególności samochodom ciężarowym lokalnych tartaków.[12]
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[13].
- Dwór, park.
Inne zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Stacja kolejowa na turystycznym szlaku kolejowym przez Karpaty.
-
Budynek stacyjny Raba Niżna (2023) -
Budynek stacyjny (2023) -
Peron -
Budynek stacyjny -
Tablica na budynku stacyjnym
.jpg)
.jpg)
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Szlaki turystyczne:
z Raby Niżnej poprzez zbocza Lubonia Wielkiego, przełęcz Glisne na górę Szczebel.
- Atrakcje turystyczne
- na południowo-wschodnich stokach Lubonia znajduje się rezerwat przyrody Luboń Wielki z gołoborzem;
- w pobliżu Perci Borkowskiego na Luboniu znajduje się jaskinia o długości korytarzy wynoszącej 8 metrów[14];
- w otoczeniu zabytkowego starodrzewu znajduje się dawny dwór Chomentowskich, a obecnie dom wypoczynkowy „Energetyk”[9]. Był to dwór w stylu klasycystycznym, kryty dachem mansardowym z naczółkami, posiadający od frontu elewację pięcioosiową z niską attyką u góry i gankiem wspartym na dwóch kolumnach[14]. Dwór został znacznie przebudowany i powiększony;
- we wsi znajduje się przystanek kolejowy z XIX wieku, który „zagrał” w filmach „Niemcy” i „Przygody dobrego wojaka Szwejka”[14];
- przy drodze do Mszany Dolnej stoi kapliczka z 1832, kryta gontem. Wewnątrz znajdują się sklepienia kolebkowe[14].
- w pobliżu Raby Niżnej znajdują się liczne trasy narciarskie[14].
Osoby związane z miejscowością[edytuj | edytuj kod]
- Michał Blecharczyk
- Wojciech Rypel
- Tadeusz Patalita - (mieszka w Rabie Niżnej)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 113572
- ↑ Wieś Raba Niżna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-05-04], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2015-03-26].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Górale Zagórzańscy - Etnozagroda [online], www.etnozagroda.pl [dostęp 2023-08-31].
- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ a b c d Górska miejscowość turystyczno-wypoczynkowa. Szkoła Podstawowa w Rabie Niżnej. [dostęp 2011-07-17]. (pol.).
- ↑ a b c "Beskid...", s. 30
- ↑ a b c "Parafie..., s. 255
- ↑ "Parafie...", s. 257
- ↑ Przemówienia, kropidło i wstęga na otwarciu mostu na drodze Raba Niżna - Olszówka (zdjęcia) [online], gorce24.pl [dostęp 2023-09-09].
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-03].
- ↑ a b c d e Gmina Mszana Dolna: Raba Niżna. gmina Mszana Dolna. [dostęp 2011-07-17]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Matuszczyk: Beskid Wyspowy. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2008, s. 30. ISBN 978-83-89188-78-6.
- Piotr Skoczek: Parafie Ziemi Limanowskiej. Proszówki: Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 255-257. ISBN 978-83-88383-43-4.
- Rejestr zabytków nieruchomych woj. małopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2017-11-17]. (pol.).
- Siedziba gminy: Mszana Dolna
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Integralne części wsi |
|
